Biografie van Meertje Kaal
Ongebruikelijke methoden, verrassend resultaat.
Toen Meertje Kaal – nichtje van de eertijds befaamde Zaanse Schilder Jaap Kaal – eens rondwandelde op een tentoonstelling van haar werk, werd ze aangesproken door een bezoekster die haar kende 'uit vroeger tijden'. Toen Meertje gehuwd was met ene Adèr. Doch zij bleek niet op de hoogte van haar, Meertjes, artistieke bedrijvigheden. De dame in kwestie vroeg zich of wat mevrouw Adèr wel vond van het werk van M. Kaal. Ik was graag bij dit voorval geweest waarbij ik me alsnog probeer voor to stellen hóe Meertje gereageerd zal hebben.
Want Meertjes verbale vermogen is, in tegenstelling tot haar geringe gestalte, gigantisch. Een epitheton dat eveneens geplaatst kan worden voor haar oeuvre dat bestaat uit reeksen kleurige collages en schilderijen, zowel als combinaties van beide technieken. Waarbij het opvallend is dat haar creativiteit zich voornamelijk manifesteert, niet op het gebruikelijke doek of linnen als drager, doch op ribkarton, wat voor het uiteindelijk resultaat zeker sfeerbepalend is te noemen.
Meertje Kaal werd geboren en groeide op in Wormerveer en woont en werkt nu al weer een mensenleeftijd in Amsterdam in een buurt die eertijds, dat wil zeggen voor de bouw van de huidige woonhuizen, bekend stond als de 'Dubbele buurt'. En wellicht gaat dat 'Dubbele' nu weer op voor het talent van Meertje, zoals zij zich dagelijks bezighoudt met schilderen en het schrijven van gedichten.
De gedichten maakten op mij tijdens het lezen de indruk van gespreksflarden, soms verwarrend maar vaker in een zo helder klinkende taal dat de indruk wordt gevestigd: zo en niet anders dient dit gezegd te worden. De schilderijen en collages zijn mijns bedunkens gecompliceerder van vorm zowel als van inhoud. Van enige conventionaliteit is al helemaal geen sprake bij de vormgeving die soms letterlijk 'ophoudt' waar het materiaal (de drager in dit geval) eindigt. Er is dan echter al genoeg gebeurd. In ieder geval voldoende om de titel, welke naar wij veronderstellen pas naderhand gegeven wordt, (verzonnen zou hier een niet misplaatste aanduiding zijn) vermoedelijk met een knipoog te rechtvaardigen. Wat maakt dit werk in onze ogen nu zo uitzonderlijk dat wij er aandacht aan besteden in Palet. De vraag stellen is in dit geval hem beantwoorden. De hiervoor genoemde onconventionele wijze van aanpak, de originele, om niet te zeggen eigenzinnige vormgeving, gebruikmakend vaak van voor de hand liggend materiaal - en dan denken wij niet in eerste instantie aan de Firma Talens, noch aan een gevestigd encadreau - leiden er niettemin toe dat, hoe nonchalant ook, het eindresultaat doeltreffend en onontkoombaar over komt. Het is niet onbegrijpelijk dat sommige critici menen enige verwantschap te bespeuren met de z.g. Cobrabeweging, een groep internationaal geörienteerde kunstenaars die in de jaren na de tweede wereldoorlog nogal van zich deden spreken. De schijnbare onbekommerheid, het soms naiëve gebruik van tekening en verfopdracht van de bovengenoemde schilders vinden we wel terug in het werk van Meertje. Al is daarin een zekere afstandelijkheid en humor mede verdisconteerd, die het beschouwende niet in de weg staan. Anders gezegd, Meertje Kaal vereenzelvigt zich bepaald niet met de types en situaties die zij visualiseert; eerder kijkt zij er kritisch tegenaan en levert al schilderend daarop haar commentaar.
De uitspraak: 'Dat kan een kind ook!' bij het bekijken van Kaal's schilderijen en collages is net zo voor de hand liggend als bedrieglijk. Immers een kind beschikt - zo er al van enige begaafdheid op het artistieke vlak sprake mocht zijn - niet over de gereserveerde kijk, noch over de (levens)ervaring welke toch een voorwaarde vormen voor het doen ontstaan van een dergelijk oeuvre.
Meertje Kaal in het
Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland (DVN).
